Hoop doet leven

Hoop is op de een of andere manier dikwijls met lijden verbonden. Verhalen van hoop komen vaak voort uit de meest donkere situaties. Zo’n verhaal werd jaren geleden eens verteld door de toenmalige liberale Londense rabbijn Hugo Gryn, een overlever van Hitler’s vernietigingskampen. Hij vertelt de interviewer een herinnering uit die tijd, toen hij een jongen van een jaar of dertien was.

Maar jij had daar je vader bij je?

“Inderdaad, en het was werkelijk dankzij hem dat ik erin slaagde om de excessen te vermijden waartoe veel andere gevangenen gedreven werden. Hij was een zeer verstandig, zeer intelligent en zeer goed mens en hij weerhield me ervan om echt bizarre of beschamende dingen te doen. Niet dat ik wil zeggen dat ik uitzonderlijk goed was. Maar ik had dat bijzondere beetje geluk door hem bij me te hebben. Weet je, hij hield de hoop levend. Ik herinner me dat hij op een keer het rantsoen margarine wekenlang opspaarde, een schaaltje van klei maakte en een lont van repen kleding, zodat hij een kaars kon aansteken om Chanoeka te vieren. “We zullen het”, zo zei hij, “hoe dan ook vieren!” En hij haalde alle mensen bij elkaar voor het aansteken van de Menorah.”

Begreep je waarom hij dat deed?

“Nee! Ik vond het verkwisting van margarine. Dat zei ik ook. Vooral toen de kaars niet eens brandde toen het erop aankwam. Het ding sputterde alleen maar even en doofde toen. Maar hij pakte me bij m’n schouders, ik was een jaar of 13, 14, en zei: “Laat dit tot je doordringen! Jij en ik hebben heel wat doorgemaakt. Een lange gedwongen tocht met amper voedsel, en we hebben zelfs een paar dagen zonder water moeten leven. Je kunt behoorlijk lang leven zonder voedsel. Je kunt zelfs een dag of twee leven zonder water. Maar ik zeg je dat je nog geen drie minuten kunt leven zonder hoop!””